25 Ocak 2009 Pazar

Özbekistan

Derleyen: Umida Yusupova Ozdemir umidaxon2002@yahoo.com





BAYRAĞI



DEVLET BAŞKANI

İslam Kerimov: 1990 -




GENEL BİLGİLER

Özbekistan tarihinden kısaca:

Tarihte, Özbek adına ilk kez 13.yy. sonunda rastlanmaktadır. Cengiz Han’ın kurduğu Moğol İmparatorluğu’nun (1196-1227) batı kolu olan Altın Ordu devletine mensup Türk kökenli boylardan biri, bu tarihten sonra hanları Özbek Han’ın adıyla (1282-1342) anıla gelmiştir. Orta Asya’da ilk Özbek hakimiyeti 16. yy. başında Semerkant’taki son Timur hanedanını yenerek Maveraünnehir’de kendi devletini kuran Muhammed Şeybani Han ile başlamıştır. 18. yüzyıla kadar süren bu hakimiyet yerini aynı yörede kurulan Hive ve Hokand Hanlıklarıyla Buhara Emirliği’ne bırakmıştır.

Çarlık Rusya’sının bölgedeki ilk hakimiyeti 1867’de merkezi Taşkent olan Türkistan Genel Valiliği’nin kurulmasıyla başladı ve on yıl içinde Hokand Hanlığı’nın Fergana’da kalan son topraklarının da ele geçirilmesiyle (1876) tamamlandı. 1 Kasım 1917’de ise Bolşevikler Taşkent’e girip hakimiyetlerini ilan ettiler. 1924 yılında bugünkü Özbekistan topraklarını içine alan Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. 1930 yılında Özbekistan’ın başkenti Semerkant’tan Taşkent’e nakl edildi. 26 Nisan 1966’da 300 bin insanın evsiz kaldığı büyük bir deprem geçiren Taşkent o tarihten sonra yeniden inşa edildi. Nihayet Sovyetler Birliği’nin dağılması ile 31 Ağustos 1991’de Özbekistan Aliy Meclisi Müstakilliğinin ilanını kabul etti. 1 Eylül 1991’i de “Müstakillik Günü” olarak kararlaştırdı.


Özbekistan’ın Coğrafi Özellikleri ve iklimi

Özbekistan Cumhuriyeti Orta Asya’daki Türk devletleri'nden biridir. Güneybatıdaki Amuderya (Ceyhun) ve kuzeydoğudaki Sirderya (Seyhun) nehirleri arasında 448.900 km2 topraklara uzanan, denize kıyısı olmayan Özbekistan’ın komşuları kuzey ve kuzeybatıda Kazakistan, doğu ve güneydoğuda Kırgızistan ve Tacikistan, güneybatıda Türkmenistan ve güneyde Afganistan'dır.
Özbekistan iklimi çok kurak kara iklimi olup, senelik ortalama yağış miktarı 200 mmdir. Yazlar uzun, kışlar ise kısadır. Yazın sıcaklık sık olarak 40 C nin üzerine çıkar.

Özbekistan nüfusu

27 milyonu aşan nüfusunun (bölgenin en kalabalık ülkesi) 80% Özbek, 5.5% Rus, 5% Tacik, 3% Kazak, 2.5% Karakalpak, 1.5% Tatar, 2.5% diğer etnik gruplar oluşturmaktadır. 2007 yılında Özbekistan Devlet İstatistik Komitesinin yaptığı açıklamaya göre, ülke nüfusunun yüzde 52'sini çalışabilir, yüzde 40'ını (10,3 milyon) 18 yaşına kadar olan genç nüfusun oluşturduğunu bildirdi. Yaklaşık 10 milyon insan sehirlerde, 17 milyonu ise köylerde yaşıyor.

Özbekistan idari olarak 12 eyaletten ibarettir: Andican, Buhara, Cizzah, Nevai, Namangan, Kaşkaderya, Semerkand, Sirderya, Surhanderya, Fergana, Harezm ve Taşkent. 1936'da kurulan Karakalpak Özerk Cumhuriyeti de Özbekistan sınırları içindedir. Önemli şehirleri: Andican, Buhara, Namangan, Nukus, Fergana, Semerkand, Hive, Hokand, Karşı ve Urgenç'dir. Başkenti Taşkent'tir.

Resmi Tatiller
· Yeni Yıl: 1 Ocak
· Kadınlar Günü: 8 Mart
· Nevruz Bayramı: 21 Mart
· Zafer Bayramı: 9 Mayıs
· Anayasa Bayramı: 8 Aralık
· Ramazan ve Kurban bayramlarının ilk günleri


Özbekistan’da diller ve dinler

Özbekistan Anayasası’nın 4. maddesinde “Özbekistan Cumhuriyeti devlet dili Özbek dilidir. Özbekistan Cumhuriyeti Özbekistan’da mukim olan halkların örfleri, gelenekleri ve dillerine karşı saygı gösterir” diye yazıyor.

Özbek dili resmi dil olmasına rağmen, Rusça başta kamu kurumları olmak üzere yaygın şekilde konuşulmaktadır. Rus ve Özbek dilleri dışında Karakalpak, Tacik, Kırgız, Türkmen, Kazak ve Tatar dilleri yaygındır. Bağımsızlık sonrası çıkarılan Dil Kanunu’na göre, Latin Alfabesi’ne dönülmesi kararlaştırılmış ve bununla ilgili çalışmaların 2005 yılına kadar bitirilmesi, bu tarihten itibaren ise tamamıyla bu alfabenin kullanılması öngörülmüştür. Kabul edilen Latin Alfabesi’nin Türkiye türkçesındeki karşılığına gelen ve farklı olan harfler ise şöyledir.
A=A, B=B, C=J, Ç=Ch, D=D, E=E, F=F, G=G, Ğ=G’, H=H, I= Ii, İ=Ii, J=J, K=K, L=L, M=M, N=N, O=O, Ö=O’o’, P=P, R=R, S=S, Ş=Sh, T=T, U=U, Ü=U, V=V, Y=Y, Z=Z, Qq=sert okunan K harfi, Xx= sert okunan H harfi, Ng.

Bağımsızlığa kavuşmadan önce Özbekistan'da 80 camii ve topu topu 2 İslami dini eğitim kurumu vardı. 1 Mart 2001 tarihi itibariyle Özbekistan'daki camilerin sayısı 5.000 geçmiştir.
Özbekistan'da 130 dan fazla milliyet ve 15 din, çeşitli mezheplere ait yaklaşık 200 kadar kilise vardır.

Özbekistan Eğitim Tizimi

Özbekistan Anayasa’sının 41.maddesi ile bütün vatandaşların eğitim hakkı garantiye alınmıştır. Devlet ayrıca ortaöğretimi de garanti altına almaktadır.
Eğitimin amacı, devlet ideolojisine uygun öğrenci yetiştirmektir. Öğrenci fiziki ve ruhi olarak kendini yetiştirmenin yanında, bilgi kapasitesini arttırmalı, derslerde aktif olmalı, teknolojiyi kullanmalı, durmadan geçilen yolu analiz etmeli, öğrendiklerini daha önce öğrendikleri ile kıyas etmelidir.

Okul öncesi eğitim ve öğretim: “Bolalar Bahçesinde” (kreş ve ana okulu) 2-7 yaş arasındadır. İlk ve orta eğitimin başlangıç sınıfları 1-3. sınıflar, ikinci basamak 4-9. sınıflar, 10. ve 11. sınıflar olmak üzere üç basamaktan oluşmaktadır.
Bu okullar “Özbekistan Halk Talim Vezirliği”ne (Özbekistan Eğitim Bakanlığı) bağlı olarak görev yapmaktadırlar. Eğitim basamaklarını başarıyla tamamlayan her öğrenciye yeterlilik belgesi yani diploma veriliyor. Bu diplomayla öğrenci bütün meslek okulları ve yüksek öğretim kurumları sınavına girme hakkını kazanır. Günümüzde üniversite sayısı 46’ya ulaşmıştır. Orta öğretim mecburi olduğu bu ülkede okuma-yazma oranı %100’e yakındır.


Özbekistan’ın yeraltı ve yerüstü zenginlikleri

Özbekistan doğal kaynaklar bakımından zengin bir ülkedir. Özbekistan’ın doğal kaynakları ve yeraltı zenginlikleri arasında doğal gaz, petrol, kömür, pamuk, ipek, altın, uranyum, bakır, alüminyum, demir, gümüş, çinko, volfram ve tungsten ile diğer madenler yer almaktadır. Enerji sorunu bulunmayan Özbekistan, doğal gaz üretiminde diğer Orta Asya’daki cumhuriyetler arasında önemli bir yere sahiptir. Molibden ve mermer yatakları ön sıradadır.


Özbekistan iktisadiyati

1991 yılına kadar, Sovyetler Birliği'ni oluşturan 5 Orta Asya Cumhuriyetinden biri olan Özbekistan ekonomisinin ana sektörleri tarım, ticaret ve tekstil ürünlerinden oluşmaktaydı. Orta Asya cumhuriyetlerinin her biri, ekonominin farklı sektörlerinde uzmanlaşmış olup, Özbekistan özellikle pamuk üretiminde yoğunlaşmıştı. Sovyetler Birliği'nin çökmesinin ardından, Özbekistan merkezi yönetimden bağlarını koparmakla birlikte yeni ekonomik düzene uyum sağlamakta bazı sorunlar yaşamış, bağımsızlığın ardından, yoksulluk artmış, maliyeti zorlaşan sosyal hizmetlerde kısıntılar yapılmıştır. 1990'ların sonlarında ekonomisi düzelmeye başlayan Özbekistan, halen pazar ekonomisine dayalı bir sisteme ve bölgesel ve küresel bir ekonomiye geçiş sağlamaya çalışan bir ülkedir.

Ülke bağımsızlığını kazanmasının ardından ekonomik reformlar 1994 yılından itibaren başlatılmıştır. Bu adımların sonucunda Özbek ekonomisinde iyileşme gözlenmeye başlanmış, 1996 yılında ekonomik büyüme trendine girilmiştir. Halen büyüme oranları istikrarlı bir şekilde devam etmektedir.

Özbekistan iktisadiyati sanayi ve tarima dayalıdır. Özbekistan Orta Asya’nın en önemli makine ve ağır donanım üreticisidir. Özbekistan sanayisi daha çok petrokimya ağırlıklıdır ve yılda 1.5 milyon ton gübre üretmektedir. Ülkenin % 9'u tarıma elverişlidir. Özbekistan'da, pamuk önemli yer tutmaktadır ve ülke dünyanın dördüncü pamuk üreticisidir. En önemli hafif sanayi ürünleri pamuklu ve ipekli kumaştır. İpekböcekçiliği yaygın olarak yapılır. Ayrıca pamuk üretimine dayalı olarak kimya sanayii de gelişmiştir.

ÜIke ekonomisinde hayvancılık da önemli yer tutmaktadır. Yıllık yün üretimi 1994 verilerine göre 20.000 ton cıvarındadır. Özellikle Astragan ve Karaköl kürk koyunculuğu büyük önem kazanmıştır ve ihraç edilmektedir.

Başlıca ticari malları: tekstil ürünleri, pamuk, pamuk ipliği, ipek, pirinç, meyve konserveleri, şarap, deri, gıda maddeleri, petrol ve petrol ürünleri, doğalgaz, altın, kömür, alüminyum, elektrik motorları, klima cihazları.

En çok ihraç yapılan ülkeler: Rusya, Japonya, İran, Türkiye, ABD, Kanada, Hindistan, Çin, BDT ülkeleri, Almanya, İtalya, Malezya, Endonezya, Afganistan, Suudi Arabistan. Özbekistan 2006 yılında en çok İran, Türkiye ve Çin'e ihracat yaparken, en çok ithalat yaptığı ülkeler arasında Güney Kore, Çin ve Almanya yer almaktadır.

İhracatın ülkelere ve sektörlere dağılımına bakıldığı zaman BDT ülkelerine yapılan ihracatta elektrik enerjisi, makine ve aletler, hizmetler ve gıda ürünleri önemli sektörleri oluştururken, BDT dışı ülkelere yapılan ihracatta pamuk lifi, demir ve demir dışı metaller ve hizmetler kalemleri önemli yer teşkil etmektedir.

Özbekistan'ın ana ihraç ürünü pamuktur. Özbekistan dünyanın en büyük beşinci pamuk üreticisi ve ABD'den sonra en önemli pamuk ihracatçısıdır. 1990'lardan bu yana düşük verim, azalan pamuk fiyatları ve gittikçe artan yurtiçi işleme kapasitesi nedeniyle pamuğun ihracat gelirleri arasındaki oranı düşmüştür. Öte yandan, tarım dışı sektörlerin daha hızlı gelişmesi, diğer sektörlerin payı artarken pamuğun payının düşmesinde etkili olmuştur. 2000-2005 döneminde pamuk, toplam ihracat gelirlerinin % 20'sini oluştururken, 1990'lı yıllarda bu oran yıllık ortalama % 40'ları bulmaktaydı.

Altın ihracatıyla ilgili en son resmi rakamların bulunduğu 1998 yılında Özbekistan altın ihracatından toplam ihracatının yaklaşık % 10'una denk gelen 277 milyon ABD doları gelir elde etmiştir. 2002-2005 yılları arasında meydana gelen ani fiyat artışları sonucunda, altının toplam ihracattaki payı yıllık ortalama % 13'e yükselmiştir.

Özbekistan’ın ithal kalemleri ülke gruplarına göre farklılık göstermektedir. BDT ülkelerinden makine ve aletler, demir ve demir dışı metaller, plastik ve kimyasal ürünler ile gıda ürünleri ithal edilirken, BDT-dışı ülkelerden makine ve aletler başta olmak üzere, hizmet, plastik ve kimyasal ürünler ile gıda ürünleri ithal edilmektedir.

En çok ithalat yapılan ülkeler ise Rusya, Avusturya, BAE, Japonya, İsrail, İran, G.Kore, Türkiye, ABD, Kanada, Hindistan, BDT ülkeleri, Çin, Almanya, İtalya, Malezya.

Özbekistan’da Yabancı Yatırımları

Mayıs 1998 tarihinde Özbek’stan Hükümeti tarafından kabul edilen “Yabancı Yatırımlar Kanunu” ile ülkeye daha fazla yatırım çekilmesi amaçlanmıştır. Bu Kanun’a göre yabancı sermayeli şirketlere çeşitli vergi istisnaları ve sermaye malları için gümrük vergisi muafiyeti tanınmıştır. Kanun küçük ve orta ölçekli işletmeleri güçlendirmek amacı ile 2005 tarihinde revize edilmiş, kuruluş sermayesi limiti düşürülmüş ve iş yeri açma prosedürü kolaylaştırılmıştır.

Yatırım uzmanları Özbekistan'daki en önemli yabancı yatırım imkanlarının tarım, bankacılık, madencilik, telekomünikasyon, tekstil ve ulaşım sektörlerinde olduğunu ifade etmektedir. Yabancı yatırımcılar için en uygun alanlar aşağıdaki gibidir:
· Tarımsal işleme;
· Madenlerin çıkartılması ve işlenilmesi;
· Petrol ve doğalgaz çıkarımı ve işlenilmesi;
· Bilgi ve iletişim teknolojileri;
· Kaynak ve enerji tasarruf ekipman üretimi;
· Ulaşım;
· İlaç ve tıbbi ekipman üretimi;
· Turizm.

Özbekistan 2008 yılı sonuna kadar 4 milyar dolar yabancı yatırım çekmeyi hedefliyordu. Asya Kalkınma Raporu’nda, Özbekistan ekonomisinin önümüzdeki iki yıl içerisinde % 6 büyüyeceği tahmininde bulunulmuştur. Özbekistan ekonomisi doğrudan yabancı yatırımlar için potansiyel gösterilmekle birlikte benzerlerinden farklılaştırılmıştır. Kendi kendine yeterli bir ekonomik yapı ile doğrudan yatırımlardaki artışın ülkedeki ekonomik başarıyı arttırması beklenmektedir.


Özbekistan-Türkiye cumhuriyeti diplomatik ilişkileri

Türkiye, 16 Aralık 1991 tarihinde Özbekistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmuş, 4 Mart 1992 tarihinde ise iki ülke arasında diplomatik ilişkiler tesis edilmiştir. Taşkent’te Turkiye Büyükelçisi 25 Nisan 1992 tarihinde güven mektubunu sunarak görevine başlamıştır. 1993 yılının Ocak ayında da Ankara’da Özbekistan Cumhuriyeti Büyükelçiliği açılmıştır. 1992 yılında iki ülke arasında Diplomatik İşbirliği Protokolü imzalanmıştır.
Diplomatik ilişkilerin başlamasıyla iki ülkenin siyaset adamları ve üst düzey yetkilileri düzenli olarak bir araya gelmeye başlamıştır.
İlişkilerin hukuki temelini oluşturmak amacıyla Özbekistan ve Türkiye cumhuriyetleri arasında eğitim, bilim, kültür, sanat, spor, savunma, ekonomi, ticaret, müzik, tarım, sağlık, maliye, gümrük, ulaştırma, güvenlik alanlarında çok sayıda ikili anlaşma ve protokol imzalanmış, karşılıklı çok sayıda üst düzey ziyaretler sırasında imzalanan Ortak Bildiri’lerden oluşan onlarca protokol, şartname, mutabakat, mutabakat zaptı, mutabakat muhtırası ve sözleşme bulunmaktadır.

Özbekistan-Türkiye ticari ilişkileri

Özbekistan'ın Türkiye ile olan toplam ticaret hacmi, 2003 yılında 272 milyon, 2004 yılında yüzde 40 dolayındaki artışla 388 milyon dolar oldu. 2007 yılında ikili ticaret 225 milyon ihracat, 613 milyon ithalat olmak üzere bir önceki yıla oranla %30’luk bir artışla toplamm 838 milyon dolara ulaşmıştır.

2006 yılı Nisan ayı itibariyle resmi kayıtlarda Türk ortaklı şirketlerin sayısı yeniden 376’ya yükselmiştir. Türk şirketleri Özbekistan’ın ekonomik yaşamında önemli bir yere sahip olmuştur. Özellikle tekstil alanında Türk firmalarınca yatırımlar gerçekleştirilmektedir. Türk İnşaat firmalarının üstlendikleri projelerin mali değeri 1.6 milyar Doları aşmıştır.
Bu iş ortaklıkları başta tekstil sektörü olmak üzere, otomotiv, gıda, deri, temizlik malzemeleri ve diğer sektörlerde faaliyet göstermek amacıyla kurulmuştur. Ortak şirketlerin yaptığı imalat yatırımlarının proje tutarının yaklaşık 1 milyar dolar ve ortak yatırımlardaki Türk sermayesinin 600 milyon dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir.

Türkiye’nin Özbekistan’a ihracatı kalemler bazında incelendiğinde en önemli ihraç ürününün halı olduğu görülmektedir. 2002 yılında Türkiye’nin bu ülkeye toplam ihracatının yüzde 18.8’ini bu kalem oluşturmuştur. Diğer önemli kalemler arasında ise plastikler, kazanlar ve makinalar, otomotiv ve yan sanayi, kağıt, karton, alüminyum ve alüminyum ürünleri gelmektedir.
Türkiye’nin Özbekistan’dan ithalatı ise belirli kalemler üzerine yoğunlaşmıştır. Şöyle ki, 2002 yılında bu ülkeden toplam ithalatımızın yüzde 47’sini pamuk, yüzde 30.6’sını bakır ve bakır ürünleri oluşturmuştur.

Türk inşaat şirketleri, uluslararası müteahhitlik hizmetleri açısından Özbekistan’da önemli projelere isimlerini yazdırmaya devam etmektedirler. Turk şirketleri tarafından gerçekleştirilmiş ve sürmekte olan inşaat faaliyetlerine ilişkin edinilen bilgiler aşağıda özetlenmiştir:

Aysel İnşaat Anonim Şirketi tarafından, tamamlanan birçok küçük ve orta büyüklükte projenin yanı sıra, toplam tutarı 251.9 milyon dolarlık Taşkent Uluslararası Ticaret ve Gösteri Merkezi Projeleri kapsamında Intercontinental Otel, International Business Center, alış-veriş merkezi, park ve otopark inşaatı, 14.8 milyon dolarlık Taşkent Akuva Eğlence Parkı inşaatı, 39.6 milyon dolarlık Milli Banka (NBU) Merkez Binası inşaatı ve ekinşaat işleri, 37.9 milyon dolarlık Buhara, Semarkant ve Urgenç Hava alanları birinci aşama inşaat işleri, 11.9 milyon dolarlık Cizzah UZEXIDE Akü Fabrikası inşaatı tamamlanmış olup; 50 milyon dolar tutarındaki ABD Taşkent Büyükelçilik Binası inşaatı ve 2,5 milyon dolar tutarındaki NBU Sanat Müzesi kaba inşaat işleri sürdürülmektedir.

Türk Şeker-Yüksel İnşaat Konsorsiyumu tarafından 83,2 milyon dolarlık Harezm Şark Yıldızı Şeker Fabrikası İnşaat ile Makine Tedarik ve Montaj işleri tamamlanmıştır.
Alsim-Alarko Anonim Şirketi tarafından 56,9 milyon dolarlık Semerkant Sigara Fabrikası inşaat işleri, 22,8 milyon dolarlık Semerkant, Buhara ve Urgenç havaalanları ikinci aşama inşaatları ile, 8,3 milyon dolarlık Buhara Havaalanı Terminal Binası inşaatı gerçekleştirilmiştir.
Tekfen Şirketi tarafından 35 milyon dolar tutarındaki Fergana Rafinerisi Rehabilitasyon Projesi inşaat işleri yapılmıştır.


Simko AŞ 14.7 milyon dolarlık Urgenç-Hiva Troleybüs Hattı Montaj işlemini tamamlamıştır.
Gama İnşaat AŞ tarafından Buhara Rafinerisinin 44 milyon dolarlık inşaat ile çelik ve mekanik montaj işleri yapılmıştır.

Baytur İnşaat Taahhüt AŞ, Alman P. Holzmann AG. ile birlikte 19,9 milyon dolar ve 11,69 milyon Euro tutarlı Taşkent Uluslararası Havaalanı Tadilat Projesini gerçekleştirmiş olup, bu projede Baytur’un payı 22,6 milyon dolardır.

Ayrıca, Ulus İnşaat Şirketi tarafından Milli Banka Sergeli Şubesi, Özbekistan Oteli Lobi ve Restoran; Ulusal İnşaat Şirketi tarafından Taşkent Belediyesi Darhan İş Merkezi ve NBU Vokzal Şube Binası; Akaltın Firması tarafından Gülistan şehri Ofis Binası; Assosİnşaat Ltd Şirketi tarafından Kaşkadarya Şurtan Gaz ve Kimya Kompleksi İdari Binası, Kantin ve Sanatoryum Binaları ve Zarafşan-Newmont JV Sosyal Tesisleri; İdil İnşaat AŞ tarafından Şurtan Gaz ve Kimya Kompleksi Alt Yapı ve Tesisat; Yapı Üretim AŞ tarafından Yunusabad’da Yabancı Temsilcilikler için villalar kompleksi ve Merkezde İnconel İş Merkezi; Apeas Mühendislik ve İnşaat Ltd Şti tarafından Cumhurbaşkanlığı Misafir Konakları, Cumhurbaşkanlığı Semerkant Devlet Konukevi, Taşkent Uluslararası Westminster Üniversitesi Binası, Taşkent Vilayeti Çarvak Oteli; TTK Şirketi tarafından Taşkent Pedagoji Enstitüsü Binası inşaat işleri tamamlanmıştır.

Bunların yanında üç Türk şirketinin hem inşaat yenileme işlerini üstlendiği hem de işletmeciliğine ortak olduğu üç otel yeniden tamiri ve bir yeni otel yapım projesi oldukça kısa bir süre içerisinde yaşama geçirilmiş ve dört yıldızlı bu oteller Taşkent’te 4-5 Mayıs 2003 tarihlerinde yapılan EBRD Genel Kurulu Toplantıları öncesinde hizmete alınmıştır.
Bu kapsamda Demir Grubu, eski Rusya Oteli’ni yenileyerek 126 odalı Grand Mir Hoteli; Apeas Mühendislik ve İnşaat Ltd Şti, eski Dostluk Oteli’ni yenileyerek 206 odalı Dedeman Silk Road Taşkent Oteli’ni; Aysel İnşaat ve Taahhüt AŞ, eski Taşkent Oteli’ni yenileyerek 260 odalı Le Meridien Taşkent Palas Oteli’ni hizmete sunmuşlardır. AYSEL İnşaat ve Taahhüt A.Ş. ayrıca 115 odalı Radisson Sas Taşkent Oteli’nin inşaatını da tamamlamış olup, işletmede yüzde 85’lik sermaye payına sahiptir.

Yukarıda belitrilenlerin dışında Türk firmaları tarafından bağımsızlığın ilanından itibaren Özbekistan’da gerçekleştirilen düşük bedelli birçok mütaahhitlik hizmeti söz konusudur. Bugüne kadar türk firmaları tarafından üstlenilmiş toplam müteahhitlik hizmetlerinin tutarının 854.25 milyon dolara ulaştığı belirtilmektedir.

Özbekistan’ın uluslararası ilişkileri

Özbekistan AGIK, Birleşmiş Milletler Teşkilati, İslam Kalkınma Bankası, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Asya Kalkınma Bankası, Uluslararası Finans Örgütü, Ekonomik İşbirliği Örgütü, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası, Asya ve Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Avrasya Ekonomik Topluluğu, Şanghay İşbirliği Teşkilatı gibi uluslararası kuruluşlara da üyedir. Özbekistan IMF'ye 1992 yılında üye olmuştur.

Bugün Özbekistan, 165 devlet tarafından tanınmaktadır ve 103'den fazla ülkeyle diplomatik ilişki kurmuştur. Taşkent’te 40 dan fazla ülkenin büyükelçiliği, ticaret temsilcilikleri veya uluslararasi teşkilatlarin temsilcilikleri bulunmaktadır.Yabancı ülkelerde de Özbekistan’ın 30’dan fazla büyükelçiliği ve konsolosluğu bulunuyor.

OSCO, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), WHO, ICAO, WLO, Dünya Turist Örgütü ve diğer uluslararası örgütlerin tam üyesi haline gelmiştir. BMT, IMF, EBRD, AGİK, ECO, Alman Ekonomik Kuruluşu, Avrupa Topluluğu Komisyonu, Dünya Bankası, vb. kuruluşların temsilcilikleri ve büroları bulunmaktadır.

Özbekistan’da Fransa Orta Asya Araştırma Enstitüsü, Uluslararası Barış Teşkilatı, Uluslararası İnsan Hakları Komisyonu,. Avrasya Fonu, Merkezi Asya- Amerikan Girişimciliği Destekleme Fonu, Amerikan Hukuk Konsorsiyumu gibi 24 devletlerarası kuruluş faaliyet göstermektedir.İnsan Hakları milli komisyonu, Bölgesel İrtibat bürosu, Helsinki İnsan Hakları Gözlem Ofisi ve Hür Radyo bürosu gibi kuruluşların faaliyetine izin verilerek demokratlaşma çabalarının uluslararası düzeyde bağdaştırılmasına verilen önem gösterilmiştir.

Özbekistan'ın TBD'ye olumlu katkiları

1994 yıldan başlayarak ülkede ekonomik reformlar başlatılmış, bu adımların sonucunda Özbekistan ekonomisinde iyileşme gözlenmeye başlanmış, 1996 yılından beri ekonomik büyüme oranları istikrarlı bir şekilde devam etmektedir.

Özbekistan çok eskiye dayanan köklü devlet geleneği sayesinde bağımsızlığını kazandıktan kısa süre sonra Orta Asya'nın güçlü devletlerinden biri haline gelmiştir. Özbekistan, tarihi ve kültürel birikimi, önemli stratejik ve geopolitik konumu, yeraltı ve yerüstü zenginlikleri, enerji kaynakları ve Orta Asya nüfusunun yarısını oluşturan 28 milyonluk nüfusu ile TBD için kilit devlet konumundadır diye düşünüyorum.

Özbekistan’ın doğal kaynakları ve yeraltı zenginlikleri arasında doğal gaz, petrol, kömür, pamuk, ipek, altın, uranyum, bakır, alüminyum, demir, gümüş, çinko, volfram ve tungsten ile diğer madenler yer almaktadır. Enerji sorunu bulunmayan Özbekistan, doğal gaz üretiminde diğer Orta Asya cumhuriyetleri arasında önemli bir yere sahiptir.

Özbekistan; tarım, hayvancılık ve sanayi bakımından da güçlü bir ülke olması ile birlik, özellikle yabancı yatırımcıların yoğun ilgisi altında bulunan ve yükselen bankacılık, madencilik, telekomünikasyon, tekstil ve ulaşım sektörleriyle TBD için olumlu katkılarda bulunabilecek bir ülkedir.

Dünyanın en büyük beşinci pamuk üreticisi ve ABD'den sonra en önemli pamuk ihracatçısı olan Özbekistan’ın uçsuz bucaksız pamuk tarlalarıyla tekstil yatırımcılarının yeni gözdesi haline gelmiştir. Özbekistan; tekstilin yanı sıra; gıda, otomotiv (UzDaewooAuto - Orta Asya’nın tek otomobil fabrikası) ve inşaat sektörleri açısından da yatırımcıların ilgisini çekmektedir. Özbekistan, muhteşem tarihi ve turistik potansiyeline sahiptir.
Özbekistan, Orta Asya ve Türkiye Cumhuriyetleri ile her türlü ilişkilerini yoğun olarak devam ettirmekte olan ülkedir.



1 yorum:

  1. Özbekistanın Taşkent şehri yeni gelişmekte olan bir ülke olduğu için ithal ürünleri çok fazla tükettiğinden çok cazip bir ticaret merkezidir. Özbekistanda en çok satılan başlıca ticari mallar şunlardır: Kaliteli Türk inşaat malzemeleri, Türk gıdası, Türk tekstil ürünleri ve benzer temel ihtiyaç ürünleri olmakla beraber film sektörü de Türkiyeyi talep etmektedir. Özbekistanda yayınlanan asmalı konak,deli yürek,kurtlar vadisi gibi Türk dizileri sayesinde Özbekistan halkı kendi gelenek ve göreneklerinin Türkiye halkına yakınlığını keşfetmiş, Türkiyeye karşı yakınlık ve sempati beslemeye başlamıştır. Bu da Türk ürünlerine talebi artırmıştır. Türk işadamlarını Özbekistana ticarete davet ediyor, başarılar diliyorum.. Saidamir Saydaminov

    YanıtlaSil